เหตุยกเว้นโทษในข้อหาความผิดฐานหมิ่นประมาท

ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 330 ในกรณีหมิ่นประมาท ผู้ถูกกล่าวหาว่ากระทำความผิดสามารถพิสูจน์ได้ว่าก็ที่หาว่าเป็นความผิดฐานหมิ่นประมาทนั้นเป็นความจริง ผู้นั้นไม่ต้องรับโทษ แต่ก็ห้ามไม่ให้พิสูจน์ถ้าข้อที่หาว่าเป็นหมิ่นประมาทนั้นเป็นการใส่ความผู้อื่นในเรื่องส่วนตัวและการพิสูจน์จะไม่เป็นประโยชน์ต่อประชาชน

ดังคำกล่าวที่ว่า “ยิ่งจริง ยิ่งประมาท” หมายความว่า ไม่ว่าข้อความที่กล่าวจะเท็จหรือจริงก็เป็นหมิ่นประมาทได้ทั้งสิ้น ยิ่งหากข้อเท็จจริงที่ใส่ความผู้อื่นเป็นความจริงก็ยิ่งทำให้ผู้อื่นนั้นเสียหายมากกว่า เช่น ว่าเขาไปมีชู้กับบุคคลนั้นบุคคลนี้ แม้เป็นความเท็จเขาก็เสียหายแล้ว ยิ่งหากเป็นความจริง เขาย่อมต้องเสียหายมากกว่า เป็นต้น แต่อย่างไรก็ตามคำกล่าวข้างต้นนั้นมุ่งในความเสียหายส่วนบุคคล แต่หากข้อเท็จจริงนั้นพิสูจน์แล้วเกิดประโยชน์แก่ประชาชนข้อควรสนับสนุนให้มีการพิสูจน์ความจริงมากกว่า

การยกเว้นโทษจะมีได้เมื่อผู้ต้องหาว่ากระทำความผิดต้องขอพิสูจน์ความจริงต่อศาลและศาลต้องยอมให้พิสูจน์ ถ้าไม่ต้องด้วยข้อห้าม 2 ประการ คือ เป็นเรื่องส่วนตัว และไม่เป็นประโยชน์แก่ประชาชน ดังนั้นถ้าการใส่ความนั้นไม่ใช่เรื่องส่วนตัว ย่อมไม่ต้องห้ามในการพิสูจน์ความจริง หรือแม้เป็นเรื่องส่วนตัวแต่ถ้าการพิสูจน์ความจริงจะเป็นประโยชน์แก่ประชาชนก็ไม่ต้องห้ามในการพิสูจน์ความจริง เพื่อให้ศาลยกเว้นโทษ

คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 7435/2541

การที่จำเลยตีพิมพ์การกระทำหรือพฤติกรรมของโจทก์ซึ่งเป็นสมาชิกสภาจังหวัดตามคำสั่งกรมตำรวจนั้น แม้เป็นข้อความหมิ่นประมาทโจทก์ก็ตาม แต่ก็มิใช่เป็นการใส่ความในเรื่องส่วนตัว เพราะเป็นเรื่องตีแผ่สิ่งประพฤติชั่วร้ายและกระทำหน้าที่มิชอบของโจทก์ขณะเป็นข้าราชการตำรวจเพื่อให้ประชาชนรับทราบและให้ผู้ประพฤติมิชอบพึงสังวรณ์ไว้ ย่อมเป็นข้อความที่เป็นประโยชน์ต่อประชาชน ซึ่งจำเลยมีสิทธิพิสูจน์ได้ตาม ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 330 วรรคท้าย ดังนั้นเมื่อจำเลยได้ตีพิมพ์ข่าวในหนังสือฉบับพิพาทเกี่ยวกับการกระทำของโจทก์ตามความเป็นจริง จำเลยย่อมไม่ต้องรับโทษ